नोभेम्बर ५ मा हुने अमेरिकाको राष्ट्रपति चुनावको परिणामले चीनसँगको सम्बन्धमा महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्ने आकलन गरिएको छ । विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्र र राजनीतिक शक्ति केन्द्रहरूबीचको सम्बन्धमा चुनावी परिणामले नयाँ मोड ल्याउने सम्भावना भए पनि चीनका अधिकांश नागरिक र नीति निर्माताहरूले यसमा खासै ठूलो महत्त्व दिएका छैनन् ।
धेरैजसो चिनियाँ नागरिकले कमला ह्यारिस या डोनाल्ड ट्रम्प जो राष्ट्रपति बने पनि चीनप्रति अमेरिकी नीतिमा ठूलो परिवर्तन नआउने जनाएका छन् । तर पनि चीनले अमेरिकी चुनावको नतिजालाई ध्यानपूर्वक विश्लेषण गरिरहेको छ ।
चीनमा सरकारी सञ्चार माध्यम र सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूमा अमेरिकी चुनावलाई निकै सन्तुलित र अत्यधिक सेन्सरसिपसहित प्रस्तुत गरिएको छ ।
चीनको सरकारी मिडियाले मूख्यतः अमेरिकी चुनावमा देखिएका सामाजिक ध्रुवीकरण, विभाजन, हिंसा र अव्यवस्थालाई प्राथमिकताका साथ प्रस्तुत गरिरहेका छन् ।
चिनियाँ सञ्चारमाध्यमहरूले अमेरिकी राजनीतिक प्रणालीलाई चीनको राजनीतिक स्थायित्वको तुलनामा अस्थिर र विभाजितका रूपमा चित्रण गरेका छन् ।
एक सर्वसाधारण चिनियाँ नागरिक ली शुओको भनाइ उद्धृत गर्दै अमेरिकी सञ्चारमाध्यम केवल न्यूज नेटवर्क ९सीएनएन०ले लेखेको छ, ुहामी साधारण चिनियाँका लागि जसले चुनाव जिते पनि खासै फरक पर्दैन । अमेरिकाले चीनमाथि गर्न खोजेको नियन्त्रणको नीतिमाथि खासै परिवर्तन आउने सम्भावना छैन ।ु
चीनमा व्यापक रूपमा यस्तै धारणा फैलिएको सीएनएनले लेखेको छ । आम चिनियाँ नागरिक र नीति निर्मातासम्म सबैले अमेरिकासँगको सम्बन्धमा स्थायित्व र निरन्तरताको अपेक्षा गरेका छन् ।
हालसम्मको सम्बन्ध र वर्तमान रणनीति
गत केही वर्षयता चीनप्रतिको अमेरिकी नीतिहरूमा परिवर्तन आएका छन् । राष्ट्रपति जो बाइडनले आफ्नो शासनकालमा चीनसँगको सञ्चारलाई स्थिर राख्न प्रयास गरेका छन् र वार्ताको सम्भावना खुला राखिएको छ ।
तथापि, बाइडन प्रशासनले चीनलाई अमेरिकाको राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि सबैभन्दा ठूलो चुनौतीको रूपमा हेर्दै आएको छ । यही कारण देखाउँदै बाइडनले चिनियाँ प्रविधि उद्योगमा लगानी नियन्त्रण र निर्यात प्रतिबन्धजस्ता उपायहरू अपनाउँदै आएका छन् ।
तर ताइवानसम्बन्धी अमेरिकी समर्थन खुलेरै प्रकट भएपछि चीनले यसलाई आफ्नो सम्प्रभुतामा चुनौतीका रूपमा लिएको छ ।
ट्रम्पको कार्यकाल स् ‘अमेरिका फर्स्ट’र चीनमाथि दबाब
डोनाल्ड ट्रम्पको कार्यकालमा चीनमाथि विभिन्न किसिमका आर्थिक प्रतिबन्धहरू लगाइएको थियो, जसले अमेरिका–चीन व्यापार युद्ध शुरू भएको थियो ।
ट्रम्पले ठूलो संख्यामा चिनियाँ सामानहरूमा कर लगाए, हुवावेजस्ता चिनियाँ प्रविधि कम्पनीहरूमाथि प्रतिबन्ध लगाए र कोभिड–१९ का विषयमा भेदभावपूर्ण भाषा प्रयोग गरे । यसका कारण अमेरिकासँगको सम्बन्धमा व्यापक असहजता उत्पन्न भएको थियो ।
अहिले पनि ट्रम्प आफूले चुनाव जिते चिनियाँ विद्युतीय गाडीमा शतप्रतिशत कर लगाउने वक्तव्यबाजी गरिरहेका छन् ।
बाइडनको नीति स् ‘रिसेट’को प्रयास तर चासोमा निरन्तरता
राष्ट्रपति बाइडनको चार वर्षे कार्यकालमा अमेरिका–चीन सम्बन्धमा केही संवादका अवसरहरू खुलेका छन् । बाइडनले कूटनीतिक रूपमै चीनसँग संवाद र सहयोगका लागि केही अवसरहरूको सिर्जना गरे पनि अमेरिकाको दृष्टिकोणमा चीनको उदयलाई सीमित गर्नु आवश्यक छ भन्ने धारणा बलियो रहेको देखिन्छ।
विशेषगरी अमेरिकाले सैन्य र प्रविधि विकासमा चीनलाई नियन्त्रण गर्ने नीति अख्तियार गरेको छ । यससँगै अमेरिकाले चीनले आफ्नो देशकै भू(भाग मान्ने ताइवानको समर्थन अझ दिगो र दृढ बनाएको छ, यसले पनि अमेरिका(चीन सम्बन्धमा दरार पैदा गरेको छ ।
चिनियाँ मिडियामा चुनावको चित्रण : ‘सुपरियारिटी’को प्रदर्शन
चीनको सरकारी मिडियाले अमेरिकी चुनावलाई आफ्ना नागरिकसामु प्रस्तुत गर्दा मूख्यतः अमेरिकी समाजमा देखिएका विभाजन र राजनीतिक ध्रुवीकरणलाई प्राथमिकताका साथ उल्लेख गर्ने गरेको छ ।
चिनियाँ सोसल मिडिया प्लेटफर्म वीबोमा चिनियाँ राष्ट्रियवादी समूहहरूको वर्चस्व रहेकोले अमेरिकी चुनावको समाचारका नकारात्मक पक्षलाई जोड दिइएको छ । यो कदमले चीनको एकदलीय प्रणालीलाई थप स्थिर, एकीकृत र सुरक्षितका रूपमा देखाउन खोजेको प्रतीत हुन्छ ।
‘चाइना डेली’को एक कार्टुनमा ‘राजनीतिक हिंसा’ लेखिएको ड्रयागनले स्ट्याच्यु अफ लिबर्टीलाई चपाइरहेको देखाइएको छ, जसले अमेरिकी लोकतान्त्रिक प्रणालीको कमजोरीलाई चित्रण गरेको छ ।
साथै, सामाजिक सञ्जालमा अमेरिकी चुनावमा भएको घटनाहरूलाई व्यङ्ग्यात्मक रूपमा चित्रण गर्दै नागरिकहरूलाई चिनियाँ प्रणालीप्रति विश्वास दिलाउने प्रयास गरिएको छ ।
ह्यारिस र ट्रम्पको भिन्न भिन्न छवि
कमला ह्यारिसको चिनियाँ सोसल मिडियामा परिचय अपेक्षाकृत नयाँ हो । उनीबारे उनको हाँसो र शैलीलाई लिएर धेरैले व्यङ्ग्यात्मक टिप्पणी गरेका छन् । केही चिनियाँ नागरिकहरूले उनको मध्यमवर्गीय पृष्ठभूमि र सफलताको कहानीलाई प्रेरणाको स्रोतका रूपमा पनि हेरेका छन् ।
ह्यारिसको चुनाव जित्ने सम्भावना भएमा अमेरिकाको दृष्टिकोण बाइडनले अघि बढाएको नीतिको निरन्तरता रहने विश्वास गरिएको छ ।
डोनाल्ड ट्रम्पले भने अमेरिकामा ‘चिनियाँ राष्ट्रनिर्माणकर्ता’को उपनाम पाएका थिए । ट्रम्पको ‘अमेरिका फर्स्ट’ नीतिले अमेरिका र विश्वव्यापी साझेदारी देशबीच दूरी बढाएको ठानेर उनलाई चीनमै केहीले रुचाएका थिए । तर, पछिल्लो समय ट्रम्पप्रतिको चिनियाँ नागरिकहरूको चासो घट्दो देखिएको छ ।
उच्च नेतृत्वको दृष्टिकोण : कसको जितले के प्रभाव पार्न सक्छ ?
चिनियाँ उच्च नेतृत्वले जसले चुनाव जिते पनि अमेरिकासँगको सम्बन्धमा खासै ठूलो सुधारको आशा गरेको छैन ।
यो चुनावी परिणामले सम्भावित नीतिगत फरक भने अवश्य उत्पन्न गर्नेछ । ह्यारिसले चुनाव जितेमा अमेरिकाले चीनमाथिको दबाबलाई निरन्तरता दिने तर, संवाद र सहकार्यका साना अवसरहरू खुला राख्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
ट्रम्पले पुनस् राष्ट्रपति बने भने अनिश्चिततामा आधारित सम्बन्ध बढ्न सक्नेछ । ट्रम्पले अमेरिकी कर प्रणालीलाई थप कठोर बनाउने र चीनमाथि थप आर्थिक दबाब सिर्जना गर्ने योजना ल्याउन सक्छन् ।
यदि अमेरिकाले रुससँगको सम्बन्धलाई सुधार गर्ने हो भने यसले चीनसँगको सम्बन्ध पनि हेरफेर हुन सक्छ ।
रुसले चिनियाँ रणनीतिकारलाई समर्थन दिँदै आएका कारण ट्रम्पको रुससँग निकटता बढ्न सक्ने खतरालाई ध्यानमा राख्दै चीनले निगरानी गरिरहेको छ । यसले भविष्यमा चीन–अमेरिका सम्बन्धमा थप चुनौती र प्रतिस्पर्धा उत्पन्न गराउन सक्छ ।
